Algemene uitkering
Bij de Algemene uitkering uit het gemeentefonds zijn een aantal onzekerheden te benoemen die hieronder kort worden toegelicht.
Algemeen
De ontwikkelingen rond de Algemene uitkering zijn moeilijk te voorspellen. Bij elke nieuw verschenen circulaire blijken inzichten gewijzigd. Dit houdt in dat de hoogte van de Algemene uitkering van circulaire op circulaire sterk kan afwijken. Dit geeft veel onzekerheid in het meerjarenperspectief.
Herijking gemeentefonds
De wijze waarop het gemeentefonds wordt verdeeld onder de gemeenten wordt aangepast vanaf 2023. De beoogde systematiek van februari 2021 is aangepast. Dit heeft als gevolg dat het effect van de wijziging voor Velsen nadelig is. Dit nadeel is meegenomen in het meerjarenperspectief. Dit, door het ministerie berekende, financiële effect kan nog wijzigen door:
- Consultatie van de beoogde systematiek. Op basis van input van gemeenten kan de systematiek worden aangepast.
- Basis gegevens van de huidige inschatting komen uit het jaar 2017.
De inschatting van het effect kan fluctueren. In februari 2021 zou Velsen een voordeel gemeente zijn, met € 1,7 miljoen aan extra inkomsten. Dit is nu omgeslagen naar een nadeel van ca. € 70.000.
Reële compensatie voor uitvoeren van gemeentelijke taken
Een reële compensatie is noodzakelijk om als gemeente onze taken op een kwalitatief goed niveau uit te voeren. In de begroting zijn we uitgegaan van verwachte aanvullende compensatie voor jeugdhulp en het Wmo-abonnementstarief. Het Rijk heeft geen toezeggingen gedaan over structurele extra compensatie die recht doet aan de kosten van het uitvoeren van deze wettelijke taken.
BTW compensatiefonds
Een deel van het gemeentefonds is afgescheiden om gemeenten te compenseren voor de betaalde BTW. Uit dit BTW Compensatiefonds worden op basis van declaraties de werkelijke uitgaven BTW vergoed. Aan het fonds is een plafond gekoppeld.
Als het fonds niet volledig wordt aangesproken vloeien de middelen (overschot in het fonds) terug naar het gemeentefonds. Dit verwachte overschot is de afgelopen jaren geslonken. Het is onzeker hoe de aanspraken uit het fonds zich ontwikkelen. Op lange termijn bestaat het risico dat dit resulteert in een korting op het gemeentefonds.
Terugdringen opende staatsschuld in verband met corona
De corona pandemie heeft door de beperkende maatregelen ook gevolgen voor de economie. Om de financiële gevolgen voor de getroffen sectoren te verminderen heeft het kabinet verschillende steunmaatregelen beschikbaar gesteld van omvangrijke bedragen. Daarvoor is het Rijk leningen aangegaan, waardoor de staatsschuld oploopt. Wij verwachten dat als de economie weer stabiliseert het Rijk een bezuinigingstraject zal inzetten om de staatsschuld te verkleinen. Dit zal ook van invloed zijn op de hoogte van het gemeentefonds in verband met de systematiek 'trap op, trap af waardoor het fond meegroeit of krimpt met de omvang van de overheidsuitgaven. Het is onzeker of in de komende kabinetsperiode al sprake zal zijn van bezuinigingen
Stijgende marktrente
Als de rente op de geld- en kapitaalmarkt zich ongunstig ontwikkelt ten opzichte van de percentages die in de begroting zijn opgenomen, moeten we rekening houden met extra rentelasten (zie ook de Paragraaf financiering). De ontwikkeling van de rente is moeilijk in te schatten. De rente is momenteel historisch laag. De kans dat dit risico zich voordoet is geschat op 25%.
Privacy wetgeving
De risico’s voor het niet naleven van de privacywetgeving zijn niet eenvoudig in bedragen uit te drukken. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) is bevoegd om sancties op te leggen als een organisatie de privacywetgeving overtreedt. De belangrijkste sancties zijn de boete, de last onder dwangsom, het verwerkingsverbod, de berisping en de waarschuwing. De AP kan een boete opleggen van maximaal € 20 miljoen of 4% van de wereldwijde jaaromzet als een organisatie de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) overtreed.
De AVG bevat de verplichting tot het melden van zogenaamde datalekken. Een datalek is een beveiligingsincident waarbij sprake is van toegang tot, vernietiging, wijziging of het vrijkomen van persoonsgegevens zonder dat dit ook de bedoeling is van de organisatie.
Een datalek moet worden gemeld bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Tevens kan het noodzakelijk zijn dat het datalek wordt gemeld aan de betrokken personen. De Autoriteit Persoonsgegevens kan een boete opleggen in het geval er ten onrechte geen melding hiervan heeft plaatsgevonden.
Een dergelijke boete kan ook opgelegd worden als de Autoriteit Persoonsgegevens vaststelt dat de organisatie nalatig is geweest in het beveiligen van de persoonsgegevens en dat daardoor ‘het lek’ is ontstaan. De melding zelf levert geen straf op, maar is juist bedoeld om de betrokken organisatie te stimuleren de (kwalijke) gevolgen van het datalek zo snel mogelijk te beperken.
Wanneer iemand nadeel ondervindt van een datalek of onrechtmatige verwerking kan de rechter diegene een schadevergoeding toekennen. In potentie is dit een zeer ingrijpend middel: bij een incident met veel slachtoffers kan de totale veroorzaakte schade snel oplopen, ook wanneer het om een klein bedrag gaat.
Naast de procedurele gevolgen kan het niet naleven van privacywetgeving ook leiden tot;
- Verlies aan vertrouwen, verstoorde relatie(s) en een beschadigde reputatie.
- Maatschappelijke verontwaardiging.
- Negatieve publiciteit.
De gevolgen van het niet nakomen van de privacywetgeving zijn situatie-afhankelijk. Het is niet mogelijk om op voorhand uitspraken te doen over de financiele consequenties.
Invoering vennootschapsbelasting (Vpb)-plicht voor gemeenten
Om te bepalen of en in welke mate deze wetgeving voor de gemeente Velsen leidt tot een extra financiële last moeten alle activiteiten van de gemeente worden getoetst aan het ondernemingsbegrip en moet een fiscaal dossier worden opgebouwd. De inventarisatie van de Vpb-plichtige activiteiten is door een fiscalist getoetst en kent een aantal onderwerpen met een fiscaal risico, zoals het grondbedrijf en kleinschalig opdrachtgeverschap. Beide onderwerpen zijn ter toetsing aan de Belastingdienst voorgelegd. Op basis van de reactie van de belastingdienst kan het financiële risico worden gekwantificeerd en opgenomen in de begroting.
Voor de jaren 2016 t/m 2018 heeft de Belastingdienst onze aangifte vastgesteld en is Velsen niet aangemerkt als ondernemer. In het voortraject hebben zij het dossier kleinschalig ondernemerschap' beoordeeld.
De activiteiten die mogelijk een 'fiscaal risico' vormen, indien er de komende jaren sprake is van winst, betreffen de exploitatie van de zeekade en de grondexploitaties.
Grondexploitaties
Het risico voor de grondexploitaties wordt jaarlijks berekend in de Meerjaren Prognose Grondexploitaties (MPG) ten tijde van het opstellen van de jaarstukken. Het risico is opgebouwd uit diverse projectrisico’s. De risico's inzake de grondexploitatie zijn in totaal te kwantificeren op € 1 miljoen, zoals toegelicht in de paragraaf Grondbeleid. Dit bedrag is afgedekt door de Algemene reserve grondbedrijf. Zie paragraaf grondbeleid.
Asbest algemeen
Voor de bekende asbestsaneringen is budget beschikbaar. Ondanks meerdere onderzoeken en inventarisaties blijft er een reële kans dat asbest wordt aangetroffen in gebouwen of in de openbare ruimte. Er zijn 2 locaties gemeentelijke vastgoed waarvan bekend is dat er asbest aanwezig is. De hoogte van dit risico is niet te kwantificeren.
Garanties / Borgstellingen / Achtervang borgstellingen
De gemeente staat voor € 3.1 miljoen borg voor hypothecaire leningen uit het verleden.
Cybercriminaliteit / hack
Een succesvolle aanval van uit Cyberspace heeft vergaande gevolgen voor de gemeente Velsen. Een veelvoorkomende vorm is de zogenaamde Ransomware-aanval. Daarbij wordt, na het binnendringen van het netwerk, door middel van kwaadaardige software de hele informatievoorziening onbruikbaar omdat alle gegevens onleesbaar zijn gemaakt (door versleuteling). Vervolgens wordt er losgeld geëist. Dit is de universiteit van Maastricht en gemeente Hof van Twente overkomen. Ook als er geen losgeld wordt betaald kost dit de gemeente geld. De informatievoorziening moet dan worden hersteld. Dit kost veel tijd en betekent dus een groot verlies aan productiecapaciteit. Ook is het dan verstandig om forensisch onderzoek te laten doen door een gespecialiseerde instantie. Andere vormen van succesvolle aanvallen, waarbij gegevens worden gestolen, kunnen tot schadeclaims van gedupeerden leiden.
Tevens zijn er risico’s die niet financieel van aard zijn. Het imago van de gemeente Velsen als een betrouwbare organisatie die zorgvuldig met de gegevens van personen omgaat staat eveneens op het spel. De kans is groot dat uitlekken en misbruiken van dit soort gegevens het gemeentebestuur zwaar zal worden aangerekend. Ook het wegvallen van de dienstverlening na een succesvolle ransomware aanval is zeer schadelijk voor het imago.
Door criminelen worden er dagelijks tienduizenden pogingen ondernomen om in bedrijfsnetwerken binnen te dringen.
Coronapandemie
Het effect van de coronacrisis drukt nog steeds op de gemeentelijke financiën in 2021 en verder. Veel effecten zijn nog moeilijk te kwantificeren en andere effecten zijn voor nu nog niet zichtbaar. Denk hierbij aan de effecten op de lokale en regionale economie wat gevolgen heeft voor de werkgelegenheid, het bestrijden van armoede en schuldhulpverlening. Om een deel van de inkomens daling te compenseren is ook in 2021 de Tijdelijke overbrugging zelfstandige ondernemers van kracht. Deze regeling voeren wij voor het Rijk uit. Ook maken wij extra kosten te maken voor veiligheidsmaatregelen en inzet van handhaving en ondersteuning maatschappelijke partners. Daarnaast lopen we diverse inkomsten mislopen, huurinkomsten, toeristenbelasting en inkomsten van het zwembad.
Het is nog onduidelijk in hoeverre het Rijk in 2021 ons blijft compenseren voor de financiële effecten van de corona crisis. Wij gaan er vanuit dat het kabinet vast houdt aan de toezegging om de decentrale overheden reëel te compenseren ook in 2021 van toepassing is.
Voor 2022 is het effect van de corona maatregelen onbekend. Tot op heden zijn allerlei negatieve economische effecten veelal uitgebleven. Wel is waarneembaar dat er sprake is van het vertragen van een aantal beheer en onderhoudsprojecten vertraagd. Onbekend is of de vertragingen effect gaat krijgen op 2022. Gemeente Velsen is aangesloten bij de VNG Taskforce economisch herstel. Doel van de taskforce is de rol en belangen van gemeenten ten aanzien van economische herstel te agenderen bij medeoverheden en landelijke stakeholders. Daarnaast richt de taskforce zich op het ondersteunen van gemeenten in hun (groeiende) rol bij herstel en transformatie van de economie en behoud van werkgelegenheid. De taskforce bestaat uit afgevaardigden van verschillende VNG commissies, waardoor er brede kennis aanwezig is. Over de uitvoering ervan is nu nog te weinig bekent.