Meerjarenperspectief

Het verloop van het meerjarenperspectief staat in dit hoofdstuk op hoofdlijnen weergegeven. De onderdelen worden vervolgens in de paragrafen toegelicht. Deze toelichting is ook terug te vinden in de beleidsprogramma's onder het kopje 'Wat mag het kosten?'. Dit meerjarenperspectief bevat de ontwikkelingen uit de Kadernota 2022 t/m 2025 en autonome ontwikkelingen die sindsdien financieel zijn vertaald.

Het financiële beeld in deze begroting is in balans. Nadat we vorig jaar daadkrachtig hebben bijgestuurd laat de begroting een positief resultaat zien. Dit biedt ruimte voor het bescheiden voortzetten van investeringen in de 7 speerpunten, op basis van raadsakkoord en collegeprogramma.

In de Kadernota zagen we de kosten sneller stijgen dan de inkomsten. Per saldo geeft dit een tekort in het meerjarenperspectief. Dit tekort neemt in de komende jaren af van € 3,5 miljoen in 2022 naar € 1,4 miljoen in 2025. Een groot deel van deze kostenstijgingen vloeien voort uit ontwikkelingen die van ‘buiten’ op ons afkomen. Zoals maatregelen van het Rijk, open einde-regelingen, inflatie en een teruglopende economie. In de kadernota is geen rekening gehouden met de verwachte extra compensatie van het Rijk. Wel was zicht op extra inkomsten van het Rijk, die op dat moment nog onzeker waren. In de zomerperiode is meer zicht en duidelijkheid gekomen over deze inkomsten met een arbitrage uitspraak over jeugdhulp en een doorrekening van de herijking Algemene uitkering.

Extra inkomsten jeugdhulp
Om duidelijkheid te verkrijgen over extra middelen voor jeugdhulp is de VNG een arbitrage gestart. De uitspraak van de arbitrage is duidelijk: het Rijk moet gemeenten compenseren voor tekorten in de jeugdzorg. Door deze uitspraak heeft het demissionaire kabinet besloten gemeenten te compenseren voor de jaren 2021 en 2022. Voor Velsen geeft dit € 4,5 miljoen aan extra inkomsten voor het jaar 2022.

Voor de volgende jaren is geen besluit genomen, dit is aan het nieuwe kabinet. Het blijft daardoor onzeker hoeveel geld de gemeenten krijgen vanaf 2023. Om deze onzekerheid te beperken hebben het Rijk, VNG en IPO afgesproken dat wij een deel van deze inkomsten in de begroting mogen opnemen. Vanuit behoedzaamheid geldt hiervoor een maximum van 75%. Dit komt neer op een bedrag van € 3,1 miljonen in 2023, dat geleidelijk afloopt naar € 2,5 miljoen in 2025. Deze afloop heeft te maken met maatregelen die gemeenten nemen om de uitgaven voor jeugdhulp te beperken.

Herijking Algemene uitkering
De wijze waarop het Rijk de Algemene uitkering verdeelt over de gemeenten wordt aangepast vanaf 2023. Het gemeentefonds wordt ‘herijkt’. Het conceptmodel is in augustus gepubliceerd door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Voor Velsen heeft de aanpassing van het verdeelmodel een nadelig effect van € 1 miljoen.

De minister benadrukt in een brief aan de VNG dat er sprake is van voorlopige effecten. Het model wordt nog ter consultatie en advies aangeboden aan gemeenten en de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB). Eind september, begin oktober wordt het advies van het ROB verwacht. De genoemde bedragen en het voorgestelde model zijn dus nog niet zeker. Toch anticiperen we in het meerjarenperspectief op een nadelig effect van de herverdeling. Wij houden voorlopig rekening met 75% van dit verwachte nadeel. Dit percentage is gelijk aan de inschatting voor de extra inkomsten van jeugdhulp (zie hierboven).

Bevriezen van de opschalingskorting
In de Algemene uitkering is een zgn. opschalingskorting opgenomen. Deze korting is in 2020 en 2021 bevroren als corona maatregel om gemeenten meer financiële ruimte te geven. Gemeenten willen dat deze korting volledig wordt afgeschaft. Dit is een onderwerp dat de VNG heeft gebracht bij de kabinetsformatie. Deze laat nog op zich wachten.Gemeenten verwachten dat, in afwachting op een nieuw kabinet, dat deze opschalingskorting ook in 2022 wordt bevroren. Dit geeft een hogere Algemene uitkering. Wij hebben het effect voor Velsen voor 50% meegenomen.

Algemene uitkering (Meicirculaire en extra jaarschijf)
De inkomsten van het Rijk ontvangen wij via de Algemene uitkering. Door het ‘trap op, trap af’-principe groeit of krimpt het gemeentefonds mee met de uitgaven van het Rijk. Het Rijk verlaagt de begroting de komende jaren, dit betekent ook dat de omvang van het gemeentefonds afneemt. Dit werkt direct door op onze inkomsten. Deze nemen daardoor af en laten vanaf 2024 een oplopend te kort zien, naar € 1,5 miljoen in 2025. Door de toevoeging van een extra jaarschijf wordt het tekort in 2025 en verder met € 0,7 miljoen verlaagd.

Specifieke budgetten
Voor specifieke en geoormerkte taken hebben we aanvullend budget ontvangen. Dit betreft:

• Rijksvaccinatieprogramma en prenataal huisbezoek JGZ (structureel € 32.000).
• Handhaving energielabel C (structureel € 6.000).
• Versterking antidiscriminatie (structureel € 27.000).
• Wet Open Overheid (€ 67.000 in 2022, oplopend naar structureel € 118.000 vanaf 2025).
• Inburgering: effect uitstel nieuwe wet (€ 43.000 in 2022, aflopend naar € 6.000 in 2025).

Niet realiseren taakstelling jeugdhulp
De termijn om de taakstelling op jeugdhulp (€ 3,6 miljoen) uit de Begroting 2021 te realiseren te ambitieus is.  We zien dat de taakstelling alleen gerealiseerd kan worden via een ingroeimodel waarbij de uiteindelijke besparing naar verwachting in 2024 gerealiseerd kan worden. De taakstelling wordt in de jaren 2022 (€ 1,3 miljoen) en 2023 (€ 0,7 miljoen) verlaagd.

Actuele prognose jeugdhulp
Wij zien in de eerste helft van 2021 de instroom naar zorgtrajecten voor de jeugdhulp toenemen. Deze stijging zien wij ook terug in de declaraties. Een deel van deze stijging zal in verband met afronding van de zorgtrajecten ook in 2022 zichtbaar zijn. Om deze stijging op te vangen wordt het budget jeugdhulp met € 400.000 verhoogd.

VNG bijdrage GGU
De Algemene Ledenvergadering van de VNG heeft besloten om de bestaande GGU-activiteiten uit te breiden met initiatieven gericht op nieuwe wetgeving, nieuwe technologie en maatschappelijke ontwikkelingen die alle gemeenten raken. De nieuwe voorstellen betreffen:

• Kwaliteit en rechtmatigheid zorg en jeugd.
• Publieke gezondheid (infectieziektebestrijding, crisisbeheersing en versterking van de preventieve gezondheidsinfrastructuur).
• Fysieke leefomgeving (klimaatakkoord, energietransitie ed).

De bijdrage per inwoner neemt daarom toe en de kosten voor Velsen stijgen met € 40.000.

Outsourcing ICT
Tijdens de transitiefase van de outsourcing van de ICT dienstverlening is geconstateerd dat de beheerinspanning van OGD groter is dan in de aanbestedingsstukken was uitgevraagd door Velsen. Dit heeft onder andere te maken met verschil in definities van termen. Concreet betekent het dat OGD meer applicaties gaat beheren dan bij de aanbesteding was ingeschat. Hieruit volgt een aanvullend benodigd structureel budget van € 90.000. In het najaar van 2021 wordt een roadmap opgesteld om het aantal door OGD beheerde applicaties te verminderen. De financiële ruimte die hierdoor vrij komt zal worden ingezet om diverse applicaties naar de cloud te brengen. Dit is vanuit beleids-, informatiebeveiligings- en kostenoogpunt op de lange termijn noodzakelijk.

Outsourcing Sport  
De procedure om de afdeling Sportzaken extern te verzelfstandigen is in gang gezet. Het voornemen is om de verzelfstandiging vanaf 1 januari 2022 in te laten gaan. Het inregelen van gewijzigde structuren, systemen en processen kost tijd. Dit is te beheersen door een zorgvuldig proces; besluitvorming in 2021 en kalenderjaar 2022 na de start gebruiken als overgangsjaar. Zo moet nog verdere invulling gegeven worden aan het overhevelen van operationele budgetten (overhead) voor ondersteunende werkzaamheden op het gebied van financiën, HR, ICT, facilitair, etc..

Het financiële effect voor Velsen is een verlaging van de kosten voor de uitvoering van de sporttaken. Dit voordeel loopt in de tijd op, omdat het realiseren van overhead een ingroeiperiode vraagt (ca. 3 jaar) en het voordeel op de personele kosten wordt gerealiseerd door natuurlijk verloop (uitstroom, pensionering, etc.). Het verwachte voordeel in de Begroting 2022 wordt behoudend meegenomen met een voordeel van € 0,2 miljoen vanaf 2025. Op het moment dat de overhead nader is uitgewerkt kan het effect van de uitbesteding worden meegenomen in de eerstvolgende P&C-producten.  

Extra OZB inkomsten
In 2021 zien we een toename van het aantal woningen (areaal) en een daling van de leegstand van panden. Deze effecten werken ook in 2022 door en daardoor nemen de OZB inkomsten toe (€ 0,3 miljoen).

Spaardoel reserve Stedelijke vernieuwing bereikt
In de Begroting 2021 hebben we een spaarprogramma opgenomen om de ‘ambitie-reserves’ weer aan te vullen. De reserve Stedelijke vernieuwing wordt in vier jaar tijd met € 0,5 miljoen verhoogd ten behoeve van inzet op Van Pont tot Park). Dit spaardoel is in 2024 bereikt. In het meerjarenperspectief ontstaat daardoor financiële ruimte van € 0,125 miljoen.

Vervallen buffer bijstandsbudget
Het begrote budget voor de bijstandsuitkeringen is hoger dan de inkomsten van het Rijk (€ 0,3 miljoen). Destijds is dit in de begroting gezet om de tekorten op de BUIG op te kunnen vangen. Echter

• De laatste 3 jaar zijn de uitgaven zijn lager dan de inkomsten Rijk en
• Is de reserve Participatiewet gevuld om het risico van een tekort voor 2 jaar op te vangen (naast compensatie van het Rijk door Vangnetregeling).

Het risico voor een tekort op de bijstandsuitkeringen wordt nu meer afgedekt dan noodzakelijk, namelijk extra uitgaven budget en de reserve. Het bijstandsbudget wordt daarom verlaagd met € 0,3 miljoen en gelijkgesteld aan de inkomsten van het Rijk. Het risico op een budget overschrijding wordt afgedekt door de reserve Participatiewet. Zeker nu de laatste jaren het saldo op de BUIG leidt tot een positief resultaat en het aanvullen van de reserve (of het jaarrekeningresultaat).

Coördinatie dossier industrie en gezondheid
De ontwikkelingen op het gebied van industrie / Tata in relatie tot gezondheid volgen elkaar snel op. De vraag van de omgeving wordt groter en complexer en dit vraagt extra inzet voor de advisering van het college en het regie voeren op alle actiepunten in de dossier. Wij zetten in op:

• Staalindustrie als motor van economische groei en voor werkgelegenheid.
• Een gezonder, duurzamer en veiliger IJmond: de luchtkwaliteit moet verbeteren.
• Terugdringen nadelige effecten op de gezondheid van Tata Steel.
• Inzet op energietransitie, verduurzaming en reductie van CO ₂ en stikstof.
• Inzet van Tata Steel en Den Haag en Brussel om te investeren en ondersteunen / faciliteren.

Om deze taken goed uit te kunnen voeren en om vanuit overzicht regie te voeren op alle korte- en langere termijn acties is extra inzet voor een strategisch adviseur / procescoördinator tot (vooralsnog) eind 2022 nodig (€ 75.000).